¡Ainda non proieutos! (poema de Higinio F. de la Vega)

En prosa, que non verso,
Alá como Dios quixo,
D'as luces o outro día
Falei largo e tendido.
Hoxe vou d'outras cousas
Falar n-o mesmo estilo.

S'o ceo ponse mouro
Y-o vento en remoiños
Anúncea que de presa
A tempesta vai vindo,
Se s'abren n-un istante
D'as nubel-os rexistros,
Y-empezan as pingotas,
Primeiro moi mainiño
Caer e logo as calles
Volvendo longos rios,
Entr'a xente n-a praza
Armas'un rebolicio
Tan grande, que calquera
N'estando adivirtido,
Pensara se por artes
D'encantamento'o xuicio
Perderan todos xuntos
Sen darse conta d'ilo.

Correndo, sen pararse,
En númaro infinito,
Mulleres con farrapos,
Con panos, con molidos,
Con pedras e con cestos
Collendo van os sitos
D'os soportás debaixo
Sen deixar corrunchiño,
Y-o pan, froitas, legumes.
Lacós, untos, touciños,
Os queixos, a manteiga,
Xabón e máis chourizos,
Debaixo d'aqués arcos
Xa quedan recollidos;
Y-esto que d'o mercado
Acabo de decirvos,
E que ven socedendo
En Lugo xa d'antigo,
—Según contan-os vellos—
Probarvos ha de fixo
A gran nacesidade
Qu'aqui todos sentimos.

Unha praza d'abastos
N-a que todo xuntiño
S'atope, sin andaren
Sin direución nin tino,
Sin orde nin concerto,
Sin paradeiro fixo,
Pr'alcontrar calquer cousa,
Pra facer calquer pisto.
Unha práza d'abastos,
Que pobos mais cativos,
Mais pequenos que Lugo,
Gozan quizais fai sigros,
Piden, e non é moito,
Os nosos conveciños.

Doña Petra dos Croques,
Muller de D. Basilio,
Siñora principal
Ou de moitos prencipios,
Que está, fai algús anos
En Lugo, pois distino
En non sei qu'oficina
Ten hoxe o seu marido,
Diciam'unha tarde,
Falando d'esto mismo:
"Aquí, Sr. D. Piepe,
Ya fai anos que vivo,
Pro non puedo afacerme
A tanto revoltixo.
En outras pobraciones
Qu'eu teño ya corrido,
S'alcuentra todo xunto,
Nun logar reducido,
Qu'aquí se volve tola
Una muger, no minto:
Pormero a por la carne
Vay'a Santo Domingo
Dimpues vay a la praza
Por queixos o chorizo,
Asándose n-el vrano
Muriéndose de frio
S'es que viene un invierno
Com'el pasado, ríxido,
Non sei, a fé, en que piensan
Eses del Municipio.
Ustez en La Monteira
Podria con lo dito
Arregrar un romance,
¿No es verdad, mi amigo?".
Y-eu cumpro con poñel-o
Tal com'ela m'o dixo.

Mercar un bon tarreo,
Facer un adificio
De ferro e cantería,
De mármoles e vidro,
Con fontes d'auga pura
Que teñan todo limpo
E fresco, ¡ou, que delicia!
¡Que sono mais bonito!
Mais son'o fin y-o cabo
Que non verán cumprido
En cen anos acaso
D'este pob'os viciños.

Pepe d'as Festas

Publicado el 26/10/1889 en el número 4 de A Monteira.