Entre comadres (poema de Higinio F. de la Vega)

(Esta escena tivo logar lexos de... Lugo, pro é o mesmo)

— Siñora Xuana, ¿e vosté
Sabe algo d'eso que pasa,
Ou que pasou, millor dito,
Sin facer n-a port'a paga,
Esto é, qu'entrou de matute?
—Non siñora, non sei nada;
Pro com'á min non me gusta
Vivir asi n-a inoráncea,
Sinón que, pol-o contráreo
Gústam'as cousas ver craras,
Tempo xa fai que lle tiña
Us desexos d'alcontrala...
—Pois verá: según os diáreos
Que temos aló n-a casa,
Pasan cousas qu'abofellas
Deixan á unha asombrada.
—Conte, pois, siñora Pepa,
Que non lle perdo palabra,
Son toda ouvidos.
                             —Ai ¡hora!
As cousas non se lle falan
Como pensa, e non lle teño
Ganas de meterm'en danzas,
Y-esto non ll'é moi deficil.
—Diga, pois, o que lle praza.
—Pois a cousa elle sinxela:
Aquí pasoull'o que pasa
Entr'esas xentes que viven
Aló n-as esferas altas;
Que pra roubar hoxe aquí,
Pra roubar n-a prob'España,
¿Sab'o que se nacesita?
¿O que tan soilo fai falla?
Pois ter moi pouc'aprenseón,
Botar as costas a y-alma
Abril-a bolsa e si ven
Acaseón, non despreceala.
¿Non oviu nunca de Cuba?
—Ben sei, ben sei: é n-Habana.
—Pois ben, alí non se rouba
Pouca cousa, cigalladas.
—¿E non prenden ôs ladrós?
—¿E quén?
                   —¡E quén! ¿Non hai gardas?
—O que sobran son civiles;
Pro non lle son os que mandan.
S'eu chegase, qu'estou libre,
Un día á ser quen mandara,
Había facer que fosen
Os menistros antes gardas...
—Pro falándome de roubos
Esquenceuse...
                         —Non lle falta
Razón, afellas, e volvo
Ô caso, siñora Xuana.
Pois ben, parando mais cerca,
Dond'a nosa vist'alcanza,
Agora, miña comadre
De consum'os simpres gardas
Visten como cabaleiros,
Compran fincas e fan casa,
E dans'un tono y un aire
por esas calles e prazas,
Ensoltando c'o seu luxo
A misérea d'os qu'agoantan
O que fan aló n-as portas,
Qu'é canto lles peg'a gana.
Por soposto, n-esto hai casos
D'esceución, á crêr non vaia,
Que sin ter conta c'o xusto
Mido á todos c'unha vara.
Pol-o demais, n-estes tempos
Moito se rouba e se cala;
¡E despois naide s'esprica
Que tantos milagres haxa!
E perguntan: ¿dónde sân
Esos luxos que se gastan?
¿Cómo algús qu'onte non tiñan
Cuase que roupa nin cama,
Hoxe visten de siñores
E tiran pol-a ventana?
¿E non é cert'o que digo?
—Mesmo com'un libro fala.
Eu conózoll'un velliño
Co-a cabeza xa moi branca,
Que cuase as pernas non move,
Pois de tan vello xa cansa,
E despois de corent'anos
D'estar n-as portas de garda,
Nin ten comida nin roupa,
Nin ten curtiña nin casa,
E sostense co-a limosna
Que lle dan sensibres y-almas
Á porta d'a Catredal
Dond'está sempre de pranta,
Pasando frío e calor,
Mentras qu'outros ¡Dios me valla!
Non direi n-un ou dous anos,
En seis ou sete somanas
Fixéranse con tod'eso
Y-outras cousas que se calan;
Están tranquilos e legres,
Pol-os seus rispeutos campan,
E tod'o mund'os sauda
Chamándolle xent'honrada.
Pro vaia, que xa ll'é tempo
Que deixemos esta parla
Hastr'outro dia, comadre.
— Hastr'outro dia, si cadra.

Pol-as comadres,
Pepe d'as Festas

Publicado en el número 20 de A Monteira el 15/02/1890.