jueves, 22 de agosto de 2013

Greatest Hits: Entrevista con Suso Peña

El siguiente reportaje-entrevista, publicado originalmente en lengua gallega en El Progreso el 6 de mayo de 2001, tenía como objetivo reivindicar a uno de los grandes dibujantes de historietas de todos los tiempos, Suso Peña, que se encontraba totalmente retirado del mundo de la historieta y cuya figura aún hoy sigue siendo prácticamente desconocida fuera de su Ribadeo natal. Probablemente fuera una de las últimas entrevistas que concediera, ya que falleció cuatro años más tarde. La publico primero en gallego, tal como salió en su día, aunque con algunos retoques de estilo, y, después, traducida al castellano.

Profeta na súa terra e fora dela, Suso Peña é un versátil artista ribadense que entre os anos 65 e 81 figurou entre o máis granado dos debuxantes de historietas de España e que agora, ós seus case 60 anos moi ben levados e xa retirado desa actividade, continúa na brecha como deseñador gráfico, fotógrafo e, sobre todo, publicista. A comezos dos 80 fixo unha exposición de debuxos do Ribadeo antigo e tivo tanto éxito que deixou para sempre o cómic, un medio do que di que en moi poucas ocasións lle permitia a liberdade artística e a busca da calidade que sempre foron, e seguen a ser, as súas obsesións.

Un grande esquecido


O artista Suso Peña refuxiouse na publicidade ante a pouca liberdade creativa que tiña como debuxante de historietas. Entre 1965 e 1981 estivo entre o máis granado do cómic español


Peña, trabajando en su estudio

Como quen di, Peña naceu cun lapis na man: "Debuxei sempre. De pequeno, tiña dúas paixóns, o debuxo e ler tebeos", afirma; "sempre me gustou a aventura. Na escola debuxaba en tódolos ratos libres, sobre todo avións. Debuxei moito como afeccionado ata que marchei para a mili".

O aire seguíalle a tirar e apuntouse de paracaidista. Aí coñeceu a Esteban Maroto, un dos grandes da historieta española, co que descubriu que podía xunta-lo debuxo co afán de contar historias.

Tras vir da mili, estivo case dous anos en Ribadeo e logo agarrou o petate e marchou para Madrid "a tentar de abrirme camiño no mundo da publicidade".

"Polas tardes", lembra, "facía historietas cuns compañeiros nun estudio onde coñecín ó outro mestre meu e número un absoluto, Carlos Giménez".

Ó pouco de estar no estudio conseguiu o seu primeiro traballo profesional, no desaparecido xornal Informaciones, onde saía a tira de detectives "Drake and Drake" (1965-66).

Peña, en sus años de La Floresta

Logo marchou a Barcelona, a meca do cómic, a traballar profesionalmente en Selecciones Ilustradas, de Josep Toutain. Alí fixo traballos de aventura e, logo, romance para editoriais suecas.

Pouco despois pasou a formar parte do que dentro do mundo da historieta se coñeceu como grupo da Floresta, porque neste barrio das aforas de Barcelona tiñan un chalé Maroto, Adolfo Usero, Luis García, Ramón Torrens e Peña, que crearon unha serie de ciencia ficción colectiva, chamada "Cinco x Infinito", que despois continuou Maroto en solitario.

Desta época fala Peña con especial nostalxia: "Aí aprendín a vivir o jazz a fondo", di, "sentado no patio ás tantas da mañá cun amigo tocando o saxo... e a pasar polo cuartel da Garda Civil, porque no 67 leva-lo pelo longo, barba e camisas de cores e ter un chalé no que entraban moitas rapazas era sospeitoso".

En maio do 68, data mítica, Peña voltou a Ribadeo e Toutain propúxolle continuar dende aí a serie do oeste "Gringo", que comezara Giménez. "Seguín a traballar para Toutain ata que os suecos cortaron o grifo por censura. Creo que son a única persona do mundo á que censuraron en Suecia", afirma. O motivo: unha historia con guión propio basado en textos de Lincoln onde dicía que os negros nunca chegarían ser como os brancos.

Máis tarde fixo historias de romance para Reino Unido, terror gore para Estados Unidos e historias de motociclismo para Alemania (1975-78), pero Peña quería contar cousas que lle interesaran, "e un xeito de facer iso camuflado é a ciencia ficción", polo que fixo a serie de tres números "Control" para a revista 1984. O tema era o control do individuo por parte do Estado.

"Foi o meu último traballo en historieta comercial", explica, "porque nese momento propuxéronme face-la historia do Senado en cómic", un dos traballos dos que está máis orgulloso, pola mestura de collage, fotografía e distintos tipos de debuxo, algúns infantís e outros máis realistas. Practicamente déronlle liberdade total.

Peña, en sus años de paracaidista

Fotógrafo, deseñador gráfico, ilustrador e publicista


Xusto despois de face-lo cómic para o Senado ocurríuselle organizar unha exposición con debuxos seus do Ribadeo antigo a carboncillo e foille tan ben que vendeu todo en media hora. "O zapatazo foi tan grande que non volvín ó cómic".

Non o necesitou: "Comenzáronme a facer encargos de retratos a man, debuxos de Ribadeo e outros máis imaxinativos".

Outro dos campos nos que Peña ten destacado é na ilustración de libros: "Fixen ilustracións para editoriais suecas e tamén estou moi orgulloso dos debuxos que fixen para un libro de poesía para nenos de Celso Emilio Ferreiro".

Sobre 1988 decidiuse a introducirse nunha nova disciplina: o traballo por ordenador. "Comecei en plan artístico pero inmediatamente tendín á publicidade. Dende aquela estou traballando como axente de publicidade, creativo, fotógrafo, botóns...".

Tamén destaca Peña na fotografía: "Aprendín facendo paracaidismo e o meu emprego ideal sería ser fotógrafo de natureza".

Afirma que as súas artes preferidas son "o debuxo e a fotografía, a parte do paracaidismo, as motos e a pesca submarina".

Di que se segue a considerar debuxante de historietas, ainda que hoxe en día non le cómics, salvo os de Miguelanxo Prado.

Versión traducida al castellano:

Profeta en su tierra y fuera de ella, Suso Peña es un versátil artista de Ribadeo (Lugo) que entre los años 65 y 81 figuró entre lo más granado de los dibujantes de historietas de España y que ahora, a sus casi 60 años muy bien llevados y ya retirado de esa actividad, continúa en la brecha como diseñador gráfico, fotógrafo y, sobre todo, publicista. A comienzos de los 80 hizo una exposición de dibujos del Ribadeo antiguo y tuvo tanto éxito que dejó para siempre el cómic, un medio del que dice que en muy pocas ocasiones le permitía la libertad artística y la búsqueda de la calidad que siempre han sido, y siguen siendo, sus obsesiones.

Un grande olvidado


El artista Suso Peña se refugió en la publicidad ante la poca libertad creativa que tenía como dibujante de historietas. Entre 1965 y 1981 estuvo entre lo más granado del cómic español


El grupo de la Floresta y amigos: de izquierda a derecha, Suso Peña, Adolfo Usero, Esteban Maroto, Víctor de la Fuente y Luis García. Sentados: Carlos Giménez y Pilar

Peña nació, como quien dice, con un lápiz en la mano: "Siempre he dibujado. De pequeño, tenía dos pasiones, el dibujo y leer tebeos", afirma; "siempre me gustó la aventura. En la escuela dibujaba en todos los ratos libres, sobre todo aviones. Dibujé mucho como aficionado hasta que me fui a la mili".

El aire le seguía tirando y se apuntó de paracaidista. Ahí conoció a Esteban Maroto, uno de los grandes de la historieta española, con el que descubrió que podía unir el dibujo con el afán de contar historias.

Tras volver de la mili, estuvo casi dos años en Ribadeo y luego agarró el petate y se fue a Madrid "a intentar abrirme camino en el mundo de la publicidad".

"Por las tardes", recuerda, "hacía historietas con unos compañeros en un estudio en el que conocí al otro maestro mío y número uno absoluto, Carlos Giménez".

Al poco tiempo de estar en el estudio consiguió su primer trabajo profesional, en el desaparecido periódico Informaciones, donde salía la tira de detectives "Drake and Drake" (1965-66).

La entrevista, tal como salió publicada en su día

Luego se fue a Barcelona, la meca del cómic, a trabajar profesionalmente en Selecciones Ilustradas, de Josep Toutain. Allí hizo trabajos de aventura y, más tarde, de romance para editoriales suecas.

Poco después pasó a formar parte de lo que dentro del mundo de la historieta se conoció como el grupo da Floresta, porque en este barrio de las afueras de Barcelona tenían un chalé Maroto, Adolfo Usero, Luis García, Ramón Torrens y Peña, que crearon una serie de ciencia ficción colectiva, llamada "Cinco x Infinito", que después continuó Maroto en solitario.

De esta época habla Peña con especial nostalgia: "Ahí aprendí a vivir el jazz a fondo", dice, "sentado en el patio a las tantas de la mañana con un amigo tocando el saxo... y a pasar por el cuartel de la Guarda Civil, porque en el 67 llevar el pelo largo, barba y camisas de colores y tener un chalé en el que entraban muchas chicas era sospechoso".

En mayo del 68, fecha mítica, Peña volvió a Ribadeo y Toutain le propuso continuar desde ahí la serie del oeste "Gringo", que había comenzado Giménez. "Seguí trabajando para Toutain hasta que los suecos cortaron el grifo por censura. Creo que soy la única persona del mundo a la que censuraron en Suecia", afirma. El motivo: una historia con guión propio basado en textos de Lincoln en los que decía que los negros nunca llegarían a ser como los blancos.

Más tarde hizo historias de romance para Reino Unido, terror gore para Estados Unidos e historias de motociclismo para Alemania (1975-78), pero Peña quería contar cosas que le interesaran, "y un modo de hacer eso camuflado es la ciencia ficción", por lo que hizo la serie de tres números "Control" para la revista 1984. El tema era el control del individuo por parte del Estado.

"Fue mi último trabajo en historieta comercial", explica, "porque en ese momento me propusieron hacer la historia del Senado en cómic", uni de los trabajos de los que está más orgulloso, por la mezcla de collage, fotografía y distintos tipos de dibujo, algunos infantiles y otros más realistas. Le dieron prácticamente libertad total.

Fotógrafo, diseñador gráfico, ilustrador y publicista


Justo después de hacer el cómic para el Senado se le ocurrió organizar una exposición con dibujos suyos del Ribadeo antiguo a carboncillo y le fue tan bien que lo vendió todo en media hora. "El zapatazo fue tan grande que no volví al cómic".

No lo necesitou: "Me empezaron a hacer encargos de retratos a man, dibujos de Ribadeo y otros más imaginativos".

Otro de los campos en los que Peña ha destacado es en la ilustración de libros: "Hice ilustraciones para editoriales suecas y también estoy muy orgulloso de los dibujos que hice para un libro de poesía para niños de Celso Emilio Ferreiro".

Sobre 1988 se decidió a introducirse en una nueva disciplina: el trabajo por ordenador. "Empecé en plan artístico pero inmediatamente tendí a la publicidad. Desde entonces estoy trabajando como agente de publicidad, creativo, fotógrafo, botones...".

También destaca Peña en la fotografía: "Aprendí haciendo paracaidismo y mi empleo ideal sería ser fotógrafo de naturaleza".

Afirma que sus artes preferidas son "el dibujo y la fotografía, a parte del paracaidismo, las motos y la pesca submarina".

Dice que se sigue considerando dibujante de historietas, aunque hoy en día no lee cómics, salvo los de Miguelanxo Prado.

2 comentarios:

  1. Magnifico!
    Tengo alguna entrevista más que aparecieron en la voz y el el correo gallego pendientes de localizar.
    Un saludo y te copio la entrevista

    ResponderEliminar